رۆژنامه ڤان و مافپه‌روه‌ر “ھه‌كار فندی”
– ل دووڤ قانوونێ پێدڤیه گرێبه‌ست بۆ هه‌موو رۆژنامه‌ڤانان دگه‌ل ده‌زگه‌هێن وان بهێنه گرێدان
- نابیت رۆژنامه‌ڤان ل سه‌ر كاره كێ رۆژنامه ڤانی بێته گرتن و ده‌سته‌سه‌ركرن. ژبه‌ر ئه‌و تاوانا رۆژنامه‌ڤان دكه‌ت نه‌ئه و تاوانا مه‌ترسیداره سزایێ وێ تنێ زیاندانه ب كۆژمه كی پاره‌ی
- گه‌له‌ك كه‌س ھه‌نه ب ناڤ رۆژنامه‌ڤانن لێ گه‌له‌گ ددورن ژ كارێ رۆژنامه ڤانیێ
- جھێ داخێ یه كو پرانیا رۆژنامه‌ڤانا نه شاره‌زای قانوونا خونه
- رۆژنامه‌ڤان و ھه‌ر كه‌سه‌كێ بێ گونه‌ھ بوو ل سه‌ر وێ دۆزا ل سه‌ر ھاتیه‌گرتن مافێ وی یه داخازا قه‌ره‌بوكرنێ بكه‌ت
رۆژناما وار: هه‌ڤپه‌یڤین : زیره‌ك بامه‌رنی
د دیداره‌كێ دا روژنامه‌ڤان و مافپه‌روه‌ر هه‌كار فندی ئاماژه دا كه‌سێ روژنامه‌ڤان و خویا كر:ب وی كه‌سی دهێته‌گۆتن روژنامه‌ڤان یێ كارێ رۆژنامه‌ڤانیێ دكه‌ت، كو ل گۆر قانوونێن رۆژنامه‌ڤانیێ ژی ب هه‌مان كه‌سه‌دهێته‌گۆتن رۆژنامه‌ڤان، تنێ قانوونا سه‌ندیكا رۆژنامه‌ڤانێن كوردستانێ نه‌بیتن كو هنده‌ك كار د ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ دا هاتینه‌ده‌ستنیشانكرن یێ وان كارا ئه‌نجام بده‌ت ژێره دهێته گۆتن رۆژنامه‌ڤان و مافێ وی یه‌ببیته‌ئه‌ندامێ ڤێ سه‌ندیكایێ، ئه‌ڤه‌ژی جهێ تێبینی یه و پێدڤی راسڤه‌كرنێ یه‌ژبه‌ركو هنده‌ك كار هه‌نه ب دیتنا من چ تێكه‌لیا وی كاری ب ناسناڤێ رۆژنامه‌ڤان ڤه‌نینه وه‌كی كاریكاتوریستی و ده‌نگ وه‌رگری .راسته‌رۆژنامه‌ڤانی وه‌كی پاشناڤه‌كی دانایه‌دگه‌ل كارێ وی لێ ب دیتنا من ئه‌ڤه‌نه‌رۆژنامه‌ڤانن.
-ل سه‌ر وێ پرسیارێ كو ل دووڤ قانوونێت تایبه‌تمه‌ند ل چ ده‌م سزا دهێته‌دان بو روژنامه‌ڤانی فندی دیاركر: به‌ری نوكه كار ب قانوونێت نه‌گرێدای رۆژنامه‌ڤانیێ دهاته‌كرن و رۆژنامه‌ڤان هه‌ر ده‌م یێ گرێدای بوو ، لێ راستی پشتی قانونا كارێ رۆژنامه‌ڤانیێ ل كودستانێ ده‌ركه‌تی هه‌ر چه‌نده كار گه‌له‌ك پێ ناهێته‌كرن ژی لێ گه‌له‌ك باشتره ژبه‌ری نوكه كو ئه‌و ژی ژخه‌مساری و نه‌پیته‌پێدانا لایه‌نێن په‌یوه‌ندیداره د ڤی بیاڤی دا….. هه‌ر ده‌مێ رۆژنامه‌ڤانی بابه‌ته‌كێ دوور ژ راستیێ یان راستیه‌كا گرێدای ژیارا تایبه‌تی یا كه‌سه‌كی ڤه‌یان بابه‌ته‌كێ سڤكاتی پێكرن و دووبه‌ره‌كی وناڤزراندن و شكاندن و چه‌ند خاله‌كێن دی نه‌كو د قانونێ دا هاتینه‌دیاركرن تێدا هات دێ رۆژنامه‌ڤان كه‌ڤیته‌به‌ر سزایی.
ده‌رباره‌ی وێ دیاردا نوكه ل هه‌رێما مه‌هه‌ی ,روژنامه‌ڤان دهێنه‌گرتن و راگرتن ئه‌رێ تا چ راده ئه‌ڤ كاره ب كاره‌ك قانوونی دهێته‌هژمارتن, مافپه‌روه‌ری گوت: راستی من ژمێژه دڤیا ڤێ خالێ بده‌مه‌رونكرن، كو گرتن و ده‌سته‌سه‌ركرنا رۆژنامه‌ڤان ژ لایی قانونێ ڤه‌نه یا دروسته به‌لكو سه‌رپێچیا قانوونێ یه، ل گۆر قانوونا (اصول المحاكمات الجزائیه) كو كارپێتێته‌كرن د به‌ندێن (109 و 110) دا ده‌ستهلاتا گرتنێ ب ئاشكرایی هاتیه دیاركرن كو ئه‌و كه‌س دهێته‌گرتن یێ كو سزایێ وێ تاوانا پێ هاتیه تاوانباركرن نه‌كێمتربیت ژ سێ سالان، یان ژی ئه‌گه‌ر كێمتربیت یان زیاندان بیت دڤێت نه‌گرتنا وی مه‌ترسیا ره‌ڤینێ تێدابیت یان ژی كارتێكرنێ ل رێڤه‌چوونا ڤه‌كۆلینێ بكه‌ت… و د قانوونا كارێ رۆژنامه‌ڤانی دا ب چ ره‌نگی گرتن و زیندانكرن نه‌هاتیه وه‌ك سزا بۆ رۆژنامه‌ڤانی ئه‌گه‌ر سه‌رپێچیا قانوونا كارێ رۆژنامه‌ڤانیێ كر، به‌لكو تنێ زیاندان هاتیه‌وه‌ك سزا. ل ڤێرێ هه‌كه‌ئه‌م به‌راوردیێ دناڤ به‌را ڤان هه‌ردوو قانوونا دا بكه‌ین دێ بو مه‌ب روونی ئاشكرابیت كو نابیت رۆژنامه‌ڤان ل سه‌ر كاره‌كێ رۆژنامه‌ڤانی بێته‌گرتن و ده‌سته‌سه‌ركرن. ژبه‌ر ئه‌و تاوانا رۆژنامه‌ڤان دكه‌ت نه‌ئه‌و تاوانه‌یا ژبه‌ر بره‌ڤیت و نه‌ڤه‌گه‌ریته‌ڤه‌به‌ر دادگه‌هێ ژبه‌ر سزایێ وێ تنێ سزادانه ب كۆژمه‌كی پاره‌ی، هه‌ر وه‌سا ب دیتنا من نه‌گرتنا وی كارتێكرنێ ل رێڤه‌چوونا ڤه‌كۆلینێ ژی ناكه‌ت له‌ورا دێ بیژمه‌ڤه‌دبیت بو هنده‌كا جهێ سه‌رنجراكێشانێ بیت لێ نابیت رۆژنامه‌ڤان بێته‌ده‌سته‌سه‌ركرن و گرتن ، لێ لڤیره دڤێت سه‌ندیكا و روۆژنامه‌ڤان ب خوه‌ژی پتر كار ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ بكه‌ن.
ده‌رباره‌ی وێ چه‌ندێ كا روژنامه‌ڤانێ مه تا چه‌ند ژ وان قانوونان یێ شاره‌زایه ئه‌وێن ل سه‌ر وی دچن گۆت: راستی جهێ داخێ یه‌كو پرانیا رۆژنامه‌ڤانا نه‌شاره‌زایی قانوونا خونه، به‌لكو هه‌ر نزانن كا چ تێدا هاتیه، دێ نموونه‌كێ بێژم من به‌ری نوكه‌ژی گۆتیه‌د رۆژێن گه‌نگه‌شه‌كرنا پرۆژێ قانوونی دا ئه‌م چه‌ند رۆژنامه‌ڤان و مافپه‌روه‌ر ل جهه‌كی خرڤه‌بووین بۆ دانا پێشنیار و گه‌نگه‌شه‌كرنا خالێن ده‌ستنیشانكری، رۆژنامه‌ڤانێن حازر ب تبلێن ده‌ستی دهاتنه‌هژمارتن زێده‌باری وان رۆژنامه‌ڤانا یێن هاتین خه‌به‌رێ خوه‌نڤیساندین و هۆل ب جهـ هێلاین ئه‌گه‌ر رۆژنامه‌ڤان ل دوو مافێ خوه‌نه‌گه‌رن كێ دێ مافێ وان ب وان ده‌ت.
ئه‌گه‌ر شاره‌زایی هه‌بانه‌دا داخازا ژ ده‌زگه‌هێن خوه‌كه‌ن ئه‌و مافێن دڤێ یاسایێ دا هاتین بو وان دابین بكه‌ن، وه‌ك گرێدانا گرێبه‌ستان كو ل ڤێرێ گازندێ ژبلی رۆژنامه‌ڤانان ژ سه‌ندیكایێ ب خوه‌ژی دكه‌م ، دڤێت ئه‌و د ڤی بیاڤی پتر رۆلێ خوه‌ب گرێریت.
ل سه‌ر قانوونا روژنامه‌ڤانیێ یا نوكه كارا ل هه‌رێمێ ئه‌‌ندامێ ئێكه‌تیا رۆژنامه‌ڤانێن جیهانی هكار فندی دیار كر: بێ گۆمان قانوونا كارێ رۆژنامه‌ڤانی سه‌ره‌رای خالێن باش و زامنكرنا مافێن رۆژنامه‌ڤانان كو تشته‌كێ گه‌له‌كێ پیرۆزبوو و پێنگاڤه‌كا دیرۆكی یه بو رۆژنامه‌ڤانیا كوردی، لێ تێبینی ژی گه‌له‌كن… وه‌كی هنده‌ك خال هه‌نه‌پێدڤی بوو پێتر هاتبانه روونكرن و ئاشكراكرن وه‌ك (مافێ ب ده‌ستڤه‌ئینانا پێزانینان) و (بنپێكرنا مافێن وی) ئه‌رێ ئه‌گه‌ر هات و مافه‌كێ وی یێن دڤێ قانوونی دا هاتین هاته‌بنپێكرن دێ كی ڤی مافێ ستینیت یان دێ ب چ سزا هێته‌سزادان…. ب دیتنا من ئه‌و قانوون یا بێ بهایه ئه‌وا بێ سزا بیت.
هه‌ر وه‌سا دڤێ قانوونێ دا هاتیه كو دڤێت سه‌ندیكا بێته ئاگه‌داركرن پشتی پێرابوون د ده‌رحه‌قێ رۆژنامه‌ڤانی دا تێنه‌ئه‌نجام دان، ئه‌رێ ئه‌و ئاگه‌داركرنه بوچی یه ئه‌گه‌ر رۆژنامه‌ڤان ب رۆژان كه‌ته زیندانێ. هه‌ر وه‌سا د قانوونێ دا هاتیه(بۆ نه‌قیبیی یان كه‌سه‌كێ دی ل جهێ وی هه‌یه د ڤه‌كۆلینێ دا به‌رهه‌ڤببیت) ئه‌ڤ (بوو وی هه‌یه) بوو جیه؟ بێ مفایه ژبه‌ر یێ بێ ده‌ستهلاته ژلایه‌كی ڤه‌و ژلایه‌كێ دی ڤه‌نه‌بوویه‌مه‌رجه‌ك كو دڤێت یێ به‌رهه‌ڤبیت به‌لكو دشێت.
هنده‌ك خال پێدڤی نه‌بوون كو ببێنه‌نڤێسین د قانوونی دا، لێ دبیت قانوون دانه‌ران مه‌به‌ست پێ هه‌بووینه‌چ قانوونی پێ درێژبكه‌ن چ ژی رۆژنامه‌ڤانان پێ سه‌رداببه‌ن. وه‌ك دانا مافێ نهێنیكرن ونه‌دیاركرنا ژێده‌رێن رۆژنامه‌ڤانی كو پاشی ئێكسه‌ر قانوون تێت و دده‌ته‌دیاركرن كو هه‌كه قانوونی ژێ خواست وی مافێ نهێنیكرن و نه‌دیاركرنێ نامینیت.
ده‌رباره‌ی وێ چه‌ندێ ل ده‌مێ روژنامه‌ڤانه‌ك بهێته راگرتن وی ماف هه‌یه داخازا قه‌ره‌بوكرنێ بكه‌ت روژنامه‌ڤانی دیاركر: گرتن و ده‌سته‌سه‌ركرن ب ره‌نگه‌كێ گشتی ل گۆر قانوونێ دا نابیت پتر بیتن ژ چارێكا وی سزای یێ بو وێ تاوانا پێ هاتیه تاوانباركرن. رۆژنامه‌ڤان ناهێته‌زیندانكرن ل گۆر قانوونا كارێ رۆژنامه‌ڤانی و نا بیت بێته‌گرتن و ده‌سته‌سه‌ركرن ژی وه‌كی مه‌به‌ری نوكه‌ئاماژه‌پێكری، لێ ئه‌گه‌ر هات و هاته‌گرتن و ده‌سته سه‌ركرن ب هه‌ر بهانه‌یه‌كێ دێ ئه‌و رۆژێن وی د گرتیخانێ ڤه‌بۆراندین دێ ژبه‌ر زیاندانا وی هێته‌برین ئانكو هه‌ر رۆژه‌ك به‌رامبه‌ر كۆژمه‌كێ پاره‌ی دێ هێته هژمارتن.
لێ ئه‌گه‌ر هات ئه‌ڤجا چ رۆژنامه‌ڤان بیت یان هه‌ر كه‌سه‌كی دی بیت یێ بێ گونه‌هـ بوو ل سه‌ر وێ دۆزا ل سه‌ر هاتیه‌گرتن ل ڤێره‌ل گۆر قانوونا ژمار (15) یا سالا 2010قانوونا قه‌ره‌بووكرنا گرتیان ل ده‌مێ بێ گونه‌ده‌ركه‌تنا وان مافێ وی یه‌كو داخازه‌كێ تومار بكه‌ت ل سه‌ر وی لایه‌نی یێ بویه‌ئه‌گه‌رێ گرتنا وی دێ هێته‌قه‌ره‌بوكرن ژلایێ (مادی و مه‌عنه‌وی) ڤه.
ل دوور هه‌بونا فالاتیی دناڤبه‌را رۆژنامه‌ڤان و داواكاریا گشتی دا فندی دیاركر: بێ گۆمان ڤالاتیه‌كا مه‌زن ژی یا هه‌ی، دڤێت هه‌ردوو لایه‌ن كاربكه‌ن ڤێ ڤالاتیێ نه‌هێلن، نه‌ك تنێ داواكاریا گشتی به‌لكو دناڤ به‌را رۆژنامه‌ڤان و لایه‌نێ دادوه‌ریێ هه‌میێ دا یا هه‌ی. ده‌رباره‌ی داواكاریا گشتی گه‌له‌ك بابه‌تێن رۆژنامه‌ڤانی هه‌نه دبنه‌دۆز بو داواكاریا گشتی، لێ دیسان هه‌مبه‌رڤێ چه‌ندێ هنده‌ك بابه‌ت هه‌نه‌دبنه‌دۆز ل سه‌ر رۆژنامه‌ڤانی ب خو ژی كو مافێ داواكاریا گشتی یه وێ دۆزێ ب لڤینیت. له‌ورا فه‌ره‌نێزیك بوون وو تێگه‌هشتنه‌ك دناڤ به‌را ڤان هه‌ردوو لایه‌نان دا هه‌بیت، من ل سه‌ر ڤی بابه‌تی پێشنیاره‌ك دایه‌لقێ دهوك یێ سیندیكا رۆژنامه‌ڤانان لێ هیشتا بێنده‌گی یه.
د به‌رسڤا وێ پرسیارێ دا هه‌رده‌م رۆژنامه‌ڤان و ده‌ستهلات گازندا ژ هه‌ڤدوو دكه‌ن مافپه‌روه‌ر هكار فندی گۆت: راستی دڤێت هه‌م رۆژنامه‌ڤان هه‌م ژی ده‌ستهلات ب جاڤێ خراپكاریێ ل هه‌ڤدوو نه‌نێرن، رۆژنامه‌ڤانی ده‌ستهلات بو خوكریه خالا سه‌ركی یا كارێ خوه‌یێ ره‌خنه‌گرتنێ . راستی نه‌تنێ ده‌ستهلاته‌كارا ئه‌نجام دده‌ت د ناڤ جڤاكی دا دڤێت رۆژنامه‌ڤان زێده‌باری ده‌ستهلاتی چاڤێ خوه ل كێشه وكێماسی و دابو نه‌ریت و بازاری ژی د جڤاكی دا بگێریت و ب پێشه‌یی كار و ره‌خنه‌یا ئاڤاكه‌ر بكه‌ت و ژلایێ دی ڤه‌ژی ده‌ستهلات ژی وه‌كه خراپكاره‌ك ل رۆژنامه‌ڤانی نه‌نێریت، دڤێت ده‌ستهلات ژی كارێ رۆژنامه‌ڤانی بو خوه‌بكه‌ته خالا ئاگه‌درابوونێ ل سه‌ر خه‌له‌تی و كێماسیان دا چاره‌سه‌ر بكه‌ت.
=============
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق